Zelfoverschatting en de gevolgen

door Mathijs Oosterhuis

Veel mensen lijden aan zelfoverschatting. Dit houdt in dat zij hun eigen talenten en kennis hoger inschatten dan dat deze daadwerkelijk zijn. Hierdoor onderschatten mensen de risico’s die zij kunnen lopen en overschatten zij de invloed die ze uitoefenen op bepaalde gebeurtenissen.

Wanneer mensen gevraagd worden of zij een goede chauffeur zijn in vergelijking met de overige mensen op de weg schatten 82%* van de mensen in dat zij bovengemiddeld goed rijden. Nou is het overschatten van je rijkwaliteiten nou niet direct een probleem, maar het illustreert wel de zelfoverschatting van de mens. Dit fenomeen beïnvloed dan ook de beslissingen die beleggers maken. Wanneer zij een juiste investering doen, komt dit natuurlijk door hun gave, maar wanneer een investering slecht uitpakt, komt dit natuurlijk door een slechte markt. Zodoende misleiden zij zichzelf en overschatten ze dus hun talent.

Tevens schatten mensen ook bijvoorbeeld hun sportgedrag verkeerd in. Waar men denkt dat ze de komende periode drie keer in de week gaan sporten, wijst de praktijk** uit dat het vaak bij één keer in de week blijft. Dit is dan ook de reden dat Tell Sell en Tommy Teleshopping zo veel fitnessapparatuur aanbieden en verkopen en waarom mensen hier achteraf vaak spijt van hebben.

Om in de vorige situatie je zelfoverschatting proberen te beperken, is het handig om jezelf eerst af te vragen hoe vaak je in het ideale geval gaat sporten en vervolgens hoe vaak je denkt daadwerkelijk te gaan sporten. Nog steeds zal de verwachting te hoog zijn, maar zeker realistischer dan in de oude situatie.

Vanuit het oogpunt van een bedrijf zou het, net zoals de homeshoppingprogramma’s doen, slim zijn om gebruik te maken van dit fenomeen! Als consument is het natuurlijk dan weer zaak om verdacht te zijn op zelfoverschatting bij uw aankopen.

* Svenson, Ola, 1981, Are We All Less Risky and More Skillfull Than Our Fellow Drivers?, Acta Psychologica, volume 47, pp. 143-148
** Tanner, R.J. en K.A. Carlson, 2009, Unrealistically Optimistic Consumers: a Selective Hypothesis Testing Account for Optimism in Predictions of Future Behavior, Journal of Consumer Research, volume 35, issue 5, pp. 810-822