Genericide, oftewel merkverwatering

door Mathijs Oosterhuis

Afgelopen weekend heb ik samen met twee vrienden een vriend in Zwitserland bezocht. Aangezien we met easyJet vlogen, hadden we alleen handbagage mee. Natuurlijk moesten de vloeistoffen uit de koffer worden gehaald en hetzelfde gold voor een laptop. Deze producten willen ze om veiligheidsregelingen graag apart scannen. Naast de laptop hebben we tegenwoordig de tablet. Het grappige echter vond ik dat de douanier vroeg of ik ook een laptop of een iPad in mijn tas had. Nou leek het mij wel grappig om “nee” te zeggen terwijl ik bijvoorbeeld een Samsung Galaxy Tab of Blackberry PlayBook bij mij zou hebben. Helaas is dit alleen (nog) niet geval. Om aan te komen bij het onderwerp van vandaag wil ik het kort hebben over het gebruik van een merknaam voor een productcategorie, ook wel bekend onder de term Genericide.

Een klassieker is natuurlijk de Aspirine. Andere voorbeelden die ook op de Wikipedia pagina staan, zijn natuurlijk Frisbee, Luxaflex en Pamper welke bij mijn weten door alle Nederlanders wordt gebruikt. Hetzelfde geldt voor de Zamboni onder de schaatsliefhebbers. In het geval van de merkverwatering van Frisbee komt het doordat dit de naam is van deze “vliegende schijf”. De uitvinder van dit speelstuk is Wham-O tevens bedenker van de Hula Hoop, waarbij we toch ook wel enigszins van merkverwatering kunnen spreken. Ook is het zo dat de Zamboni de eerst geproduceerde ijsdweilmachine is. Je raad het al, ook Pamper is de eerste wegwerpluier die op de markt kwam.

Op Wikipedia is tevens een lijst van meer dan 80 merknamen te vinden die als soortnamen worden gebruikt. Een paar overduidelijke voorbeelden zijn de bikini, botox, Discman, Post-It, Tupperware en Vaseline welke volgens mij door een groot deel van de Nederlanders worden gebruikt, terwijl er niet altijd over het desbetreffende merk wordt gespoken (dit zal voor de met uitsterven bedreigde Discman natuurlijk niet meer het geval zijn).

Zelf betrap ik me er voornamelijk op bij het gebruik van Jeep voor een terreinwagen, TomTom voor een navigatiesysteem en de term Kodak-momentje wanneer ik van mening ben dat er een foto gemaakt zou moeten worden.

Wat opvalt is dat de meeste merknamen waarop dit stuk van toepassing is onder te verdelen zijn in huishoudelijke producten (Prittstift, Waxine, Labello en niet te vergeten Band-Aid in het Engels), elektronische producten (Walkman, TomTom), materialen/stoffen (Kerosine, Nylon, Plexiglas) en producten met een farmaceutische achtergrond (Viagra, Heroïne).

In bijna alle gevallen gaat het om producten die destijds de eerste in hun soort waren waardoor er nog geen naam bestond voor de productcategorie. Gezien de technologische vooruitgangen en de korte periode tussen het eerste nieuwe product op de markt en een vergelijkbaar concurrerend product, verwacht ik dat merkverwatering minder zal gaan voorkomen dan in de jaren voor ons.

Ik raad je aan om de hele lijst op Wikipedia eens te bekijken aangezien er nog vele mooie voorbeelden tussen staan!