Waarom hebben we ook alweer de wintertijd?

door Mathijs Oosterhuis

Komend weekend gaat de wintertijd weer in en mogen wij allemaal een extra uurtje slapen. Eigenlijk gaan we dan weer terug naar de ‘oorspronkelijke’ tijd en dus is de zomertijd de afwijkende tijd. Maar waarom doen we dit ook alweer?

Laten we beginnen met een stukje geschiedenis. Volgens Historiek.net schreef Benjamin Franklin al in 1784 een satirisch stuk over het effectief omgaan met daglicht onder de naam An Economical Project for Diminishing the Cost of Light. Daarna volgden voorstellen van een serieuzere aard, maar het duurde tot WOI voordat de zomertijd voor het eerst werd ingevoerd. Franklin had gelijk dat hier geld mee is te verdienen, aangezien de reden voor de Duitsers het besparen van steenkolen was.

Er zijn wereldwijd circa 70 landen die Daylight Saving Time (de internationale benaming) hanteren. De grote vraag is dan ook wat dit voor de Nederlandse samenleving oplevert. Elektriciteitstransporteur Tennet heeft in 2012 uitgerekend dat in Nederland door de zomertijd ongeveer 180 gigawattuur word bespaard. Omgerekend in euro’s gaat het dan om een besparing van €5,- per huishouden op de jaarlijkse energierekening.

Natuurlijk kleven er ook een aantal nadelen aan het systeem. Voor de hand liggend is het verstoorde ritme bij mensen. Vergelijkbaar geldt dat dieren natuurlijk niet met ‘onze’ klok werken, dus continue in de wintertijd leven. Zodoende wordt er bijvoorbeeld in de landbouw en veeteelt het gehele jaar door op de wintertijd gewerkt en zijn hier de voordelen niet te behalen.

Daarnaast lijkt het op basis van onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid dat de overgang naar de wintertijd leidt tot meer ongelukken in het verkeer. Aangezien het ’s avonds eerder donker is, rijden er meer mensen met slecht zicht in de avondspits met als gevolg een hoger aantal ongelukken.

De onderzoekers schetsen in hun rapport een genuanceerder beeld waardoor de invoering van de zomertijd juist een gunstig effect heeft op de verkeersveiligheid:
“De resultaten van deze studie bieden dus geen steun aan de veronderstelling dat er een verkeersveiligheidseffect is van het ingaan van de wintertijd op zichzelf. Overigens krijgen we in de winter eigenlijk ‘de oorspronkelijke tijd’ terug en hanteren we in de zomer een aangepaste tijd. Het is aannemelijk dat dankzij de invoering van de zomertijd slachtoffers worden bespaard, omdat daarmee een groter deel van de mobiliteit bij daglicht plaatsvindt.”

Uiteindelijk is de keuze aan een land om wel of niet de zomertijd in te voeren. Zo schreef ik al eerder dat Egypte deze zomer van het invoeren van de zomertijd afzag vanwege de weerstand van het volk. Opvallend is dat de klok in 2014 juist weer was ingevoerd (na in 2011 afgeschaft te zijn, dus erg consistent is het allemaal niet) vanwege energietekorten met als gevolg het uitvallen van de stroomvoorziening. Wie weet is er ook in Egypte in 2016 weer een zomertijd.