In het boek Echte economie gaat schrijver en emeritus hoogleraar Arnold Heertje in op wat er scheef is gegroeid in de moderne economie. Welvaart en schaarste worden toegelicht, de invloed van persoonlijke voorkeuren op “economische” beslissingen worden besproken en de link met politieke en godsdienstige waarden.
De economie schrijft niet voor, legt niet op, maar verklaart slechts. Het afwegen van voor- en nadelen is afhankelijk van persoonlijke waarderingen. De bedoeling van economie is niet om waarde te hechten aan schaarse goederen. Het gaat om economie versus ecologie. Welvaart is min of meer gelijk aan het menselijk geluk, terwijl economie dus gaat over schaarste. De behoeftebevrediging van mensen is niet gegeven, deze is onderhevig aan veranderingen in bijvoorbeeld het aanbod van producten.
De welvaartstheorie is de kern van de economische wetenschap. Het gaat om de allocatie waarmee behoeften worden bevredigd. Kosten-batenanalyses vallen wat Heertje betreft niet volledig onder de noemer welvaartstheorie. Een financiële waarde hechten aan natuur en leven en andere ongrijpbare elementen is natuurlijk subjectief. Aan bod komen dan ook onderwerpen als geluidsoverlast rondom een vliegveld, luchtvervuiling en het rendement van opleidingen. De waardering van bepaalde voor- of nadelen bij een analyse is subjectief. Deze is afhankelijk van ruimte en tijd, aangezien de maatschappij en dus de waardering veranderd. Denk bijvoorbeeld ook aan de waarde van niet-reproduceerbare goederen. Een schilderij van een bekende schilder is veel waard, omdat het niet na te maken is en omdat iemand er nu veel geld voor over heeft.
Het laatste hoofdstuk is volledig geweid aan leren. Dat het echte leren met wetenschappelijk onderzoek aan het verdwijnen is. Dat leraren op het VWO les geven en zelf alleen een HAVO diploma hebben. Dat de financiële prikkels in het onderwijs ervoor zorgen dat het niveau jaarlijks naar beneden gaat, omdat scholen wel hun targets willen halen.
Het hele boek komt op mij over als een betoog met een bijbehorende stijve schrijfstijl. De stijl is tevens zeer persoonlijk, zo worden bijvoorbeeld vroegere docenten en hun ideeën van Heertje genoemd. Het verhaal is mijn inziens niet overal even soepel geschreven. Niet alles is even samenhangend. Daar komt bij dat het boek een publicatie is van het Thijmgenootschap, een vereniging voor wetenschap en levensbeschouwing met een christelijke achtergrond. Hierdoor komt het geloof natuurlijk vaak aan bod, waar dit voor mijn gevoel niet altijd relevant is.
De eerste delen komen over als een aanval op de huidige gang van zaken. Het laatste hoofdstuk, betreffende het onderwijs, is ook geschreven met een duidelijk mening, maar hier is het geheel zeer samenhangend en goed onderbouwd. Tevens is de link met het Joodse onderwijs hier relevant. Al met al is de inhoud boeiend, maar de schrijfstijl niet erg ontspannend om te lezen. Twee sterren van Economisch Oogpunt.
Boekgegevens
Titel: Echte economie
Schrijver: Arnold Heertje
Uitgever: Valkhof Pers
Jaar van uitgave: 2006
Pagina’s: 149
Prijs: €12,50 (via managementboek.nl)
ISBN10: 9056252321
ISBN13: 9789056252328
The real fact of the matter is that nobody reads ads. People read what interest them, sometimes it’s an ad.
Howard Gossage |