De herkomst van Bastogne koeken, bieren Chouffe, Affligem & Rochefort en Chaudfontaine, Spa en Bar-le-Duc water

door Mathijs Oosterhuis

Wij hebben net een lekkere vakantie achter de rug in de Belgische Ardennen, waarbij we in een klein dorpje nabij Bastogne (Bastenaken in het Nederlands) verbleven. De naam Bastogne is o.a. bekend van de Slag om Bastenaken tijdens het Ardennenoffensief in 1944, de wielertour Luik-Bastenaken-Tour en de LU Bastogne koeken.

Wat ik me afvraag, is of de koeken daadwerkelijk uit Bastenaken komen of dat het product slechts vernoemd is. Volgens de Wikipedia-pagina van de Antwerpse koekjesmaker Paul Parein is het koekje “in 1952 … gelanceerd, als eerbetoon aan de Slag om Bastogne acht jaar eerder.” Aanvullend, volgens een artikel van Kassa over de herkomst van een aantal producten, komt de verwijzing “omdat de uitvinder destijds op zoek was naar een naam voor een nieuw koekje. Het koekje moest hard zijn met een rotsachtige structuur met dalen en pieken. Koekenbakker Parein dacht meteen aan de stad Bastogne omdat deze stad heeft gestreden in de oorlog tegen de Duitsers èn aan de voet van de Ardennen ligt.” Kortom, het betreft een koekje uitgevonden door een Belg en tegenwoordig nog deels geproduceerd in België (bij Mondelez in Mechelen), maar is dus niet uitgevonden of geproduceerd in Bastogne, maar slechts vernoemd.

Er zijn echter veel producten met Franse namen die daadwerkelijk uit een Belgische of Franse stad of streek komen. Dit gaat dan vaak om kazen, water en alcoholische dranken.

Bieren
Vlakbij ons vakantieadres, nabij Houffalize, ligt Achouffe waar de Brouwerij Achouffe staat die al 40 jaar bieren met de bekende kabouters maakt (elke smaak heeft zijn eigen kabouter). De verhuurder van ons huisje had onder andere een aantal Chouffe biertjes als welkom koud staan voor ons.

Ook hier in de buurt bij Namen ligt Rochefort waar in de Abdij Notre-Dame de Saint-Rémy de trappistenbier Rochefort wordt gebrouwen. Rochefort klinkt als, maar is niet te verwarren met de Franse blauwschimmelkaas Roquefort genoemd naar het dorp Roquefort-sur-Soulzon.

Elders in het land, tussen Gent en Brussel nabij Aalst, ligt Affligem waar zich de abdij Affligem bevind. Hier startten de monniken in 1074 met het brouwen van bier. Het merk is in 2003 overgenomen door Heineken en voor de komende maanden staat er een verhuizing richting de grotere brouwerij in Alken op de planning (welke in 2008 door Heineken is overgenomen).

Water
Eveneens in de buurt ligt het plaatsje Spa. Hier wordt SPA® gebotteld door de bottelarij Spa Monopole. Overigens kom ik er nu achter dat Spa Reine/blauw, Spa Intense/rood en Spa Finesse/turkoise alledrie uit een andere waterbron komen waarbij de prik in Spa Finesse natuurlijk is (afkomstig van carbonaatrotsen) en de prik in Spa Intense door toegevoegd koolzuur komt.

Iets dichter bij Luik ligt het plaatsje Chaudfontaine waar ook een waterbron aanwezig is die wordt vermarkt onder de naam van het plaatsje (en inmiddels onderdeel is van Coca-Cola).

Ook achter de naamgeving van het Nederlandse (spoiler!) Bar-le-Duc zit een leuk verhaal. Dit heeft geen link met het Franse Bar-le-Duc, maar komt oorspronkelijk van een bedrijf uit het Nederlandse Baarle Nassau die een bron in het Belgische Baarle-Hertog (in het Frans Baerle-Duc) haalde. De naam is dus op zijn “Frans” vertaald tot de bekende merknaam. Inmiddels wordt overigens een bron in Utrecht gebruikt.