Documentairerecensie: Hoe leer je beter beslissen?

door Mathijs Oosterhuis

Zondagavond was op NPO2 het NTR programma Focus wederom te zien. Focus gaat over spraakmakende wetenschappelijke programma’s waarin vooraanstaande wetenschappers nieuwe ontdekkingen en inzichten tonen op het gebied van psychologie, biologie, ruimtevaart, wetenschap en techniek.

De aflevering die ik hier bespreek, stond in het teken van psycholoog Daniel Kahneman. Samen met zijn collega-onderzoeker Amos Tversky een van de veel gelezen auteurs tijdens mijn studie Behavioral Finance. Professor Kahneman is Nobelprijswinnaar in een opvallende categorie, namelijk economie. Hij is met zijn onderzoek naar cognitieve biases dan ook grondlegger van de nieuwste stroom binnen de economie te weten behavioral economics.

In dit programma komen dan ook veel van deze onlogische fouten aan bod. Te denken valt aan de present bias focus waarbij men met name gericht is op het nu in plaats van de toekomst (wat onder andere roken en bellen tijdens het autorijden verklaart), het halo effect waarbij we van een persoon of onderneming waarvan we een positief beeld hebben alle handelingen als positief worden gezien (of juist een negatief beeld waardoor alles als slecht wordt bestempeld), maar ook het IKEA effect wat er op neer komt dat mensen eigen gemaakte producten overwaarderen.

In de documentaire wordt zelfs verwezen naar de lange lijst met allerlei denkfouten op Wikipedia. Eerder schreven wij over risico aversie, het house-money effect, zelfoverschatting en het boek Psychologeld waar veel van deze effecten worden besproken.

Dan Ariely, professor aan de Duke University, beweerd zelfs dat als men eerder had geluisterd naar gedragseconomen het financiële stelsel was hervormd en de financiële crisis, zoals wij deze kennen, er niet zou zijn geweest. Dit is te wijten aan het feit dat ook de mensen op Wall Street leiden aan optimisme, zelfoverschatting en bevestigingsvooroordelen.

Al met al een boeiende aflevering met verschillende onderzoekers en voorbeelden die voor velen herkenbaar zullen zijn. Het programma is wel relatief langzaam, wat het wel eenvoudig maakt voor iedereen om aangehaakt te blijven. Voor mij was er echter weinig nieuwe informatie waardoor het tempo toch een klein minpuntje is.

Kortom, zeker een aanrader om meer te weten te komen over de aandachtsblinheid die een rol speelde in de rechtszaak tegen agent Kenny Conley, de theorie van Thinking Fast en Thinking Slow van Daniel Kahneman en hoe resusapen omgaan met verlies aversie.

Documentairegegevens
Titel: Hoe leer  je beter beslissen?
TV-aflevering: 16 november 2014 18:51 NTR op NPO2
Duur: 50 minuten
Link: www.npo.nl