De in oktober gestarte veilingen van 4G zijn recent afgerond en hebben een recordbedrag van €3,8 miljard opgebracht, dit terwijl er een kleine 500 miljoen euro verwacht was. Deze veilingen worden gehouden door de Nederlandse staat die de rechten op de frequentieruimte in Nederland in handen heeft. Als we deze veiling belichten vanuit de verkopende en kopende partij zien we dat deze deal een behoorlijke impact heeft.
Vanuit de overheid
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem geeft aan dat deze extra inkomsten er waarschijnlijk voor zorgen dat Nederland niet extra hoeft te bezuinigen in 2013 om de Europese richtlijn van een begrotingstekort van 3% van het BBP te halen, dit terwijl er recent nog een tekort van 3,3% van het BBP was geschat door het CPB. Men verwacht dus op zijn minst 0,3% van het BBP te hebben verdiend voor 2013 aan deze telecomdeal. In absolute termen is dit zo’n 2 miljard euro minder aan bezuinigingen in 2013.
Verder weten we dus dat er 3,3 miljard euro extra verdiend is dit jaar op de telecomveilingen. Vanuit de accountingprincipes is het logisch dat deze inkomsten evenredig over de gebruiksduur verdeeld worden. Voor de overheid is deze vooral afhankelijk van de geldigheid van de frequentielicenties. In dit geval zijn de nieuwe 4G en GSM frequenties geldig tot 2030, oftewel 18 jaar. De overheid maakt dus een incidentele winst over een licentie die ze vergeven voor de komende 18 jaar. En volgens de ramingen van de Minister geven ze dit toch binnen 2 jaar uit.
Vanuit KPN en de consument
Nog interessanter in deze situatie is om te bekijken waar dit geld vandaan komt. De grote telecombedrijven in Nederland hebben hiervoor betaald. KPN heeft 1,38 miljard euro betaald voor de licenties. Dit terwijl analisten uitgaven van zo’n €500 miljoen verwachtten. Als KPN deze kosten weet door te berekenen aan haar klanten moeten zij meer gaan betalen. Het lijkt erop dat de aandeelhouders hier niet veel vertrouwen in hebben. Het aandeel KPN is namelijk op de dag van bekendmaking ongeveer 15% in waarde gedaald, wat neerkomt op zo’n 900 miljoen euro.
Bij benadering is dit het het verschil tussen de verwachte 500 miljoen euro en gerealiseerde 1,38 miljard euro. De aandeelhouders van KPN, Vodafone, T-Mobile en Tele2 lijken momenteel dus rechtstreeks een belasting op hun aandeelhouderschap te betalen aan de Nederlandse staat.
Laten we toch ook de andere optie bekijken waarin deze bedrijven met hun gedeeltelijke monopolie de kosten weten door te berekenen aan de consumenten. In Nederland zijn momenteel 21,7 miljoen mobiele aansluitingen waarvan ruim 10 miljoen mobiele breedband aansluitingen. Bij volledige doorberekening van de investering zou men €152,- extra betalen per aansluiting. Verdeeld over de 18 jaar dat deze licenties geldig zijn is dit een jaarlijks bedrag van € 8,45.
Een kanttekening echter is dat niet alleen de licentiegeldigheid belangrijk is voor partijen als KPN. Ook de duur waarin de technologie gebruikt kan worden, is voor hen van belang. Dit betekent dat de bedrijven de extra kosten in een kortere tijd dan de 18 jaar zouden moeten terug verdienen.
In het verleden brachten de frequentieveilingen ook al veel geld op. De GSM-veiling van 1998 leverde het rijk 1,84 miljard gulden (830 miljoen euro) op, de UMTS-veiling in 2000 €2,7 miljard. Dat was een spectaculair bedrag dat de telecomaanbieders bijna nekte. Ze staken zich diep in de schulden om 3G-netwerken te mogen bouwen en begonnen pas terug te verdienen na 2008, toen de iPhone naar Nederland kwam en 3G een massaproduct werd.
De laatste veiling, in 2010, leverde slechts 2,6 miljoen euro op. Toen werden de 2.600 MHz blokken geveild voor het gebruik van LTE, de nieuwe generatie mobiele netwerken (4G). Er bleven enkele kavels over, die nu opnieuw in de aanbieding gingen.
Deze keer komt er dus €3,3 miljard extra in de Nederlandse schatkist. Natuurlijk worden deze frequenties niet elk jaar weer opnieuw geveild. Er spelen verschillende factoren mee, namelijk de periode voordat een nieuwe technologie ingevoerd wordt. Eerder hadden we immers UMTS en 3G. Wanneer kunnen we 5G verwachten? Ten tweede speelt de gebruiksduur van de veiling een rol. De huidig geveilde frequenties mogen tot 2030 gebruikt worden. Kortom, voordat de schatkist wederom gaat rinkelen, zullen we even geduld moeten hebben!
Innovation distinguishes between a leader and a follower.
Steve Jobs |