Wat kan er mis gaan bij verkiezingspeilingen?

door Mathijs Oosterhuis

In het Algemeen Dagblad van vandaag staat op de voorpagina dat, gebaseerd op een enquête op www.AD.nl onder ruim 9000 respondenten de PVV fors aan kop gaat in Zuid-Holland.

Nu heeft het AD ongetwijfeld de juiste intentie, maar met soortelijke enquêtes zit je altijd met meerdere zaken, waaronder:

Representativiteit van de steekproef / Ondervertegenwoordiging
Worden alle groepen in de populatie vertegenwoordigd? Het antwoord hierop lijkt nee om in ieder geval 2 redenen. Ten eeerste is de initiator van de enquête het AD, een krant met natuurlijk haar eigen doelgroep aan lezers. Ten tweede is het een online vragenlijst die niet voor iedereen toegankelijk is.

Geïnterviewden
Met een uitgestuurde lijst heb je altijd te maken met het percentage mensen of instanties dat reageert. Is deze groep reagerende mensen representatief? Allereerst moet iemand tijd hebben om een enquête in te vullen en ten tweede moet iemand deze willen gebruiken om de vragen te beantwoorden.

Voor het eerste punt komen met name studenten, werklozen en ouderen in aanmerking (deze laatste groep in dit specifieke voorbeeld van een online enquête weer niet) en voor het tweede punt met name de mensen die het onderwerp aanspreekt en hier, naar alle waarschijnlijkheid, een sterke/afwijkende mening over hebben.

Dit alles was vooral zichtbaar in de presidentsverkiezingen van 1936 in Amerika. Volgens de Digest voorspelling zou Landon hierin de strijd van Roosevelt winnen. Uiteindelijk won de Democraat echter de verkiezing met 62% in plaats van de voorspelde 43% van de stemmen.

Wat ging er mis? De lijst van aangeschreven mensen werd gebaseerd op leden van het tijdschrift en lijsten van auto- of telefoonbezitters. Echter zijn dit alledrie zaken voor met name de midden- en bovenklasse. Toentertijd had slechts 1 op de 4 huishoudens een telefoon en was in de steekproef van 10 miljoen personen (!) een grote groep arme mensen dus ondervertegenwoordigd waardoor de verkiezingspoll onterecht de Republikein als winnaar aanwees.